Αναδημοσιεύουμε ένα ενδιαφέρον άρθρο του Γιάννη Μακρίδη, που είχε δημοσιευτεί στο poreia.net στις 21 Απρίλη 2021

Tο στρατιωτικοφασιστικό  πραξικόπημα της 21 Απρί­λη ’67 ήρθε σαν καρπός μιας μακρόχρονης προετοιμασίας του από την πλευρά των αντιδρα­στικών δυνάμεων κάτω από την καθοδήγηση του αμερικάνι­κου ιμπεριαλισμού. Βέβαια, το  πραξικόπημα δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο του εξωτε­ρικού παράγοντα (των ΗΠΑ) αλλά και σημαντικών εσωτερικών παραγόντων, όπως η κατάσταση  του λαϊκού κινήματος των αντιφάσεων του ίδιου του πολιτι­κού συστήματος  όπως θα αναφέρουμε παρακάτω.

    Σ’ αυτό το σημεί­ωμα θα αναδείξουμε το ρόλο του αμερικάνικoυ ιμπεριαλισμού σαν οργανωτή και υποκινητή του λαο­μίσητου φασιστικού πραξικοπή­ματoς.    Οι στρατηγικές επιλογές  των ΗΠΑ στη Μεσόγειο   Η δεκαετία του 1960-70 χαρα­κτηρίζεται από τη βαθμιαία ανά­δειξη- όξυνση  των ενδοϊμπεριαλιστικών α­ντιθέσεων.  Η περιοχή της Μεσογείου και πιο συγκεκριμένα της ανατολικής Μεσογείου αποτελούσε πεδίο αυ­τών των ανταγωνισμών. Είναι γνωστό ότι από το 1946 δρούσε ε­πί μονίμου βάσεως στη Μεσόγειο ο 6ος Στόλος και ο οποίος εξυπηρετούνταν σε μεγάλο βαθμό από στρατιωτικές βάσεις στην Κρήτη. Ο  αγώνας των διαφόρων ιμπερια­λιστικών δυνάμεων με την επιρροή του ψυχρού πολέμου για την επέκταση των σφαιρών  επιρροής στα   κράτη της Μεσογείου και ειδικό­τερα στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες στη Μέση Ανατολής οδήγη­σαν τους αμερικάνους στην ανά­πτυξη των στρατιωτικών δραστη­ριοτήτων στην περιοχή.

    Πιο συ­γκεκριμένα με όργανο το σιωνι­στικό κράτος του Ισραήλ προετοί­μαζαν κιόλας δραστήρια την εξα­πόλυση ενός επιθετικού πολέμου ενάντια στις αραβικές χώρες. Εί­ναι αυτό που αρκετοί αναλυτές α­ναφέρουν ότι «για τις ΗΠΑ η Με­σόγειος ήταν ο δρόμος για τις στρατιωτικές επιδιώξεις τους στη Μέση Ανατολή, Ευρασία και Αφρική». Εξάλλου στο στρατηγι­κό χώρο της Μεσογείου θα πρέπει να επιβεβαιωθεί η αμερικανική κυριαρχία όχι μόνο με το πραξι­κόπημα στη χώρα μας αλλά και με τον επιθετικό πόλεμο των έξι ημε­ρών, στηρίζοντας το Ισραήλ, αλλά και με την επέμβαση στην Κύπρο και με όλα τα μέχρι σήμερα γνωστά σε όλους επακόλουθα. Καθότι η Κύπρος όπως και η χώ­ρα μας κατέχουν γεωπολιτικές θέσεις κλειδιά και μάλιστα στο σημείο όπου συναντιόνται οι δρόμοι που οδηγούν προς τις πλούσιες σε πετρέλαια αραβικές χώρες, προς το Σουέζ και την Αφρική.   Ο ρόλος των ΗΠΑ μετά τον εμφύλιο   Η αναγγελία του «δόγματος Τρούμαν» στις 12 Μαρτίου του 1947 για τη βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία ήταν μια απόδειξη ότι η αμερικάνικη ηγε­σία εστίαζε την προσοχή της πάνω στη χώρα μας. Η νεοϊδρυθείσα το 1947 CIΑ παρατηρούσε ότι «η πιο σοβαρή συνέπεια από την πτώση  της Ελλάδας» στα χέρια των α­νταρτών του Δ.Σ.Ε. θα  ήταν η πι­θανή απώλεια των πετρελαϊκών πηγών της Μέσης Ανατολής … ». Ενώ η Ο.Ν.Ι. (Υπηρεσία Πληροφο­ριών Ναυτικού των ΗΠΑ) πρό­σθετε: «Αν οι κομμουνιστές έ­παιρναν τον έλεγχο της Ελλάδας αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως παράδειγμα της αδυνα­μίας των ΗΠΑ να ελέγξουν την προώθηση του κομμουνισμού, γε­γονός που θα είχε βαθιά επίδρα­ση στον πολιτικό προσανατολισμό των άλλων χωρών της Ευρώπης και της Εγγύς Ανατολής. Η Ελλά­δα είναι το σημείο κλειδί από πο­λιτική και από στρατιωτική άποψη σε όλο τον αντικομμουνιστικό κύ­κλο» (Ελευθεροτυπία).  Όπως ήταν φυσικό αυτή η πολιτική  επέβαλε και συγκεκριμέ­νες παρεμβάσεις για τη διατήρηση του νέου αντικομμουνιστικού κράτους στην Ελλάδα. Εξάλλου το μετεμφυλιακό μοντέλο ανάπτυξης του πολιτικού συστήματος α­ντικατοπτρίζει πλήρως αυτή την πραγματικότητα. Εκτελέσεις, φυ­λακίσεις εξορίες, κυνηγητά και στη συνέχεια πολιτικές δολοφο­νίες των αγωνιστών της αριστε­ράς, η παρανομία για το κομμου­νιστικό κίνημα, ο αχαλίνωτος α­ντικομμουνισμός σε όλες τις εκ­φράσεις του. Η ηγεσία των ΗΠΑ διατηρούσε την άποψη πως οι καταλληλότεροι για μια τέτοια πολική ήταν οι έλ­ληνες στρατιωτικοί παρά οι πολι­τικοί. Παρά το ότι η αντιδραστική δεξιά αποτελούσε το κυριότερο όργανο έκφρασης της αμερικανι­κής πολιτικής στην Ελλάδα, οι α­μερικάνικες μυστικές υπηρεσίες συνδέονταν ήδη από το 1947 με τη φασιστική μυστική παραστρατιωτι­κή οργάνωση του ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών). Η οργάνωση αυτή σύμφωνα με στοιχεία που έχουν έρθει στη δη­μοσιότητα αριθμούσε εκείνη την περίοδο 2000 μέλη. Μέλη της οι γνωστοί, μετέπειτα, πραξικοπη­ματίες Παπαδόπουλος, Ιωαννί­δης, Αγγελής κ.ά. Από Το Μάη του 1951, όταν εκδηλώθηκε στρατιω­τικό κίνημα (πλαισιωμένο από αξιωματικούς που υπήρχαν στον ΙΔΕΑ) συμπαράστασης στον Παπάγο διαμορφώνονταν οι όροι στρατιωτικής ανοιχτής φασιστικής επιβολής. Εξάλλου οι πρωταίτιοι του κινήματος του 1951 όχι μόνο με παρέμβαση των αμερικανών δεν τι­μωρήθηκαν αλλά στη συνέχεια βρέθηκαν σε καίριες θέσεις του κρατικού μηχανισμού. Η δεξιά, μέσω της πολιτικής της έκφρασης της ΕΡΕ, όχι μόνο δεν έθετε εμπό­δια σ’ αυτή την πολιτική του αμε­ρικανικού ιμπεριαλισμού να ελέγ­ξει το κρατικό μηχανισμό αλλά βοήθησε προς αυτή την κατεύθυν­ση.

Είναι αξιοπρόσεκτο ότι η στρα­τιωτική συνωμοτική ομάδα Παπα­δόπουλου – Αγγελή απευθύνθηκε το 1963 στην αμερικανική πρε­σβεία για να πάρει το πράσινο φως αλλά έλαβε αρνητική απά­ντηση και συμμορφώθηκε. Η αμε­ρικανική πολιτική εκτιμούσε ότι ε­κείνη την περίοδο μια δικτατορία θα ήταν απρόσφορη.

Από επίσημα αμερικανικά έγ­γραφα αποδεικνύεται ότι οι αμε­ρικανοί δια μέσου των μυστικών υπηρεσιών τους ελέγχουν τη δρά­ση των παραστρατιωτικών. Οι άν­θρωποι του «ΙΔΕΑ» και του «Περι­κλή» αποτελούν τα ελληνόφωνα όργανα τους και θα μπορούσαν να παίξουν το ρόλο των άμεσων εκτε­λεστών του σχεδίου επιβολής του στρατιωτικού φασιστικού πραξι­κοπήματος.

Οι λόγοι που καθόρισαν την προώθηση της  δικτατορίας

Την περίοδο 1964-1967 υπήρ­χαν πολλοί λόγοι που έκαναν την κυβέρνηση των ΗΠΑ να δώσει το πράσινο φως υπέρ μιας φασιστι­κής χούντας στην Ελλάδα.

α) Μέσα στις πλατιές λαϊκές μάζες σαν αποτέλεσμα της άγριας οικονομικής εκμετάλλευσης και πολιτικής καταπίεσης από τις κυ­βερνήσεις των ξένων και ντόπιων μονοπωλίων συντελούνταν βαθιές αλλαγές και ανακατατάξεις με κύ­ριο γνώρισμα μια όλο και πιο γορ­γή αριστεροποίηση τους. Σημαντι­κές, δυνάμεις εργαζομένων και νεολαίας, κύρια φοιτητικής, αποσπόνταν από την επιρροή παλαι­ών κομματικών σχηματισμών, α­στικών και ρεβιζιονιστικών, και αναζητούσαν νέες αγωνιστικές κατευθύνσεις.

 Αυτές οι δυνάμεις, παρ’ όλο που δεν είχαν ακόμη προσανατο­λιστεί ολοκληρωμένα στην πολιτι­κή κατάσταση, ωστόσο αντιπρο­σώπευαν κιόλας μια άμεση απειλή για την αμερικανοκρατία και την υποτέλεια που μελλοντικά θα μπορούσε να πάρει μεγάλες δια­στάσεις. Γενικά, από τα κάτω, μέ­σα στις λαϊκές μάζες ωρίμαζαν με­γάλα αγωνιστικά ξεσπάσματα που δεν θα ήταν δυνατόν να τε­θούν κάτω από τον έλεγχο με τα συνήθη μέσα της ψευτοκοινοβου­λευτικής δημοκρατίας.

β) Είχαν οξυνθεί οι αντιθέσεις μέσα στις κυρίαρχες τάξεις, στους κόλπους της ελληνικής μεγαλοα­στικής τάξης και ανάμεσα στις ξέ­νες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, βα­σικά ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Αγγλία (1961 η πρώτη υπογραφή ένταξης στην ΕΟΚ). Εκφράσεις αυτής της πραγματικότητας είναι: Η όξυνση των αντιθέσεων και του πολιτικού αγώνα στο εσωτερικό πεδίο ανά­μεσα στα κόμματα της ΕΡΕ και της Ένωσης Κέντρου (Ε.Κ.) και ανάμε­σα σε διάφορες ομάδες στις γραμ­μές αυτών των κομμάτων. Ύστε­ρα από την άνοδο στην κυβερνητι­κή εξουσία της Ε.Κ (1963-64) ση­μειώθηκε μια έντονη δραστηριό­τητα της αγγλικής πολιτικής για την ανάκτηση των παλαιών θέσε­ων κυριαρχίας στην Ελλάδα. Όλες οι προσπάθειες των αμερι­κανών -ιδιαίτερα με τη χρησιμο­ποίηση του παλατιού στα Ιουλια­νά του ’65- για να υπονομεύσουν αποφασιστικά κύρια την αγγλική διείσδυση στην πολιτική ζωή ή για να επιβάλoυv στους άγγλους συμβιβασμό που θα κατοχύρωνε τα δικά τους κυριαρχικά δικαιώ­ματα στην Ελλάδα είχαν αποτύ­χει. Είναι βέβαιο ότι στις αρχές του 1967 αντιμετώπιζαν τον κίνδυ­νο μιας υπονόμευσης των θέσεών τους. Η κυβέρνηση των στρατο­κρατών έχει σαφείς οικονομικούς προσανατολισμούς, αφού υπολο­γίζεται ότι το 67% των εισροών ξένου κεφαλαίου στην Ελλάδα κατά την περίοδο της δικτατορίας είναι αμερικανικό.

Ακόμη η Ελλάδα ως στρατηγι­κό σημείο αποτελούσε κόμβο ενός οξύτατου ανταγωνισμού οικονο­μικού, πολιτικού ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τα μεγάλα μονοπώλια για αυτό θα έ­πρεπε να παρέχει στην αμερικα­νική επικυριαρχία σταθερότητα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η διατήρηση της συνοχής και της ε­νότητας του ΝΑΤΟ εκείνη την πε­ρίοδο απειλούνταν είτε με την α­ποχώρηση της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος είτε με το κυ­πριακό πρόβλημα, του οποίου η ε­πίλυση στα πλαίσια του ΝΑΤΟ έ­πρεπε να γίνει με τρόπο σύμφωνο  προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ και με δυσμενείς όρους για την κυριαρχία των Άγγλων στο νησί.   Εξάλλου τα μετέπειτα γεγονότα ε­πιβεβαιώνουν  ότι το Κυπριακό με την τουρκική εισβολή το ’74 απο­τέλεσε επαρκή λόγο για την πρό­σκαιρη αποχώρηση και της χώρας μας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Οι αλλαγές που συ­ντελούνται στην ίδια την πρώην ΕΣΣΔ την οδηγούσαν να επεκτεί­νει την επιρροή της στην Ανατολι­κή Μεσόγειο και την Εγγύς Ανα­τολή, περιοχή στην οποία συμπε­ριλαμβάνονται η Ελλάδα και η Κύπρος. Το 1967 ο αραβο-ίσραηλι­νός πόλεμος φαίνονταν να πλη­σιάζει και στην Ελλάδα έπρεπε να υπάρχει μια κυβέρνηση που θα στέκονταν φανερά ή διακριτικά ολόπλευρα στο πλευρό των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Μια κυ­βέρνηση που θα μπορούσε να ε­πηρεάζει και τις αντιδράσεις στην Κύπρο. Ο Μακάριος και στελέχη της Ένωσης Κέντρου κατηγορού­νταν για φιλοαραβικές θέσεις.

 Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός  εχθρός του λαούΌταν η αµερικάνικη ιµπεριαλιστική κλιµάκωση  σύµφωνα µε το «δόγµα Τζόνσον» προώθησε σε πρώτο πλάνο, την επιδίωξη για την επιβολή  απροσχηµάτιστης στρατιωτικο-φασιστικής δικτατο­ρίας, η Δεξιά προσανατόλισε όλη τη δραστηριότητά της στην κα­τεύθυνση αυτήν. Είτε µε µια αχαλίνωτη αντικοµµουνιστική προπαγάνδα,(συνεπικουρούμενη και από την Ε.Κ.)  είτε µε µια ακόμη πιο συστηµατική προσπάθεια εξασφάλισης ολοκλη­ρωτικού και αποτελεσµατικού ελέγχου της  πάνω στον Κρα­τικό µηχανισµό και ιδιαίτερα στο Στρατό και στα Σώµατα Ασφα­λείας, και µε την παντοειδή ενίσχυση των παρακρατικών φασιστι­κών οργανώσεων.

  Καθώς οι εκλογές του Μαΐου 1967 πλησιάζουν, η ΚΥΠ προειδοποιεί ότι η Ένωση Κέντρου και ο Γεώργιος Παπανδρέου θα κερδίσουν τις εκλογές. Όπως αποκαλύπτουν αμερικανοί διπλωμάτες -μεταξύ τους και ο τότε πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Φίλιπ Τάλμποτ- ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ζητά από την Ουάσιγκτον το πράσινο φως για την πραγματοποίηση ενός πραξικοπήματος με την κωδική ονομασία «Ιέραξ 2». Τελικώς οι δύο πλευρές συμφωνούν στην πολιτική «βλέποντας και κάνοντας»: αν ο Παπανδρέου κερδίσει τις εκλογές, να εξετάσουν ξανά τις επόμενες κινήσεις τους. Έτσι  όμως φαίνεται(;) να τους πρόλαβαν  οι συνταγματάρχες Παππαδόπουλος Παττακός και σια.

   «Η προτίμηση της αμερικανικής πλευράς στους «συνταγματάρχες» σε αντίθεση με τους «στρατηγούς» του παλατιού σχετίζονταν ίσως με τις εξελίξεις στην Κύπρο, όπου η διαρκώς έκρυθμη κατάσταση κινδύνευσε να οδηγήσει σε ρήξη τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και να οδηγήσει σε κατάρρευση της Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Η ομάδα  των συνταγματαρχών παρουσιαζόταν πιο εύπλαστη στο κρίσιμο αυτό ζήτημα» (Γ. Μαργαρίτης «21^η Απριλίου…).

Στις 21 Απρίλη του 1967 πραγµατοποιήθηκε στρατιωτικό πραξι­κόπηµα, που επέβαλε στην Ελλάδα ανοιχτή φασιστική χούντα .Την ίδια μέρα  προς τις βραδινές ώρες το πραξικόπημα είχε σταθεροποιηθεί με την προσχώρηση σ’ αυτό και του βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος στις 7 το βράδυ όρκισε το πρώτο κυβερνητικό σχήμα της δικτατορίας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Κόλλια, Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Δέκα ημέρες αργότερα η Χούντα ανακοίνωσε ότι οι συλληφθέντες ανέρχονταν σε 6509 άτομα, αλλά ανεπίσημες πληροφορίες ανέβαζαν τον αριθμό των συλληφθέντων σε αρκετές χιλιάδες άτομα.

    Η επταετής διακυβέρνηση της χώρας από τη φασιστική χούντα συσσώρευσε πολλά δεινά στο λαό μας. Έκτακτα στρατοδικεία, μαζι­κές συλλήψεις, χιλιάδες οι εξόρι­στοι και φυλακισμένοι, εγκλει­σμοί και βασανιστήρια, ο τραγι­κός απολογισμός. Μια ξέφρενη α­ντικομμουνιστική προπαγάνδα α­πλώθηκε σε κάθε σημείο της χώ­ρας. Οι πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές επιλογές των αμερικανών και του ΝΑΤΟ πραγματοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο. Όμως, η τρομοκρατία δεν μπόρεσε να σπάσει το φρόνημα των λαϊκών μαζών οι οποίες σιγά σιγά αμφισβητούσαν την τρομοκρατία και τις απαγορεύσεις.

Κορυφαία εκδήλωση αντίστα­σης στο φασισμό στάθηκε η εξέ­γερση της νεολαίας και του λαού στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβρη του 1973.
Η ασίγαστη λαϊκή πάλη δυνά­μωσε και όξυνε την κρίση του κα­θεστώτος της φασιστικής δικτατο­ρίας. Αφού έκανε πράξη την τε­λευταία υπόδειξη των αμερικα­νών (το προδοτικό πραξικόπημα στην Κύπρο, που οδήγησε στην τουρκική εισβολή) η χούντα έπεσε τον Ιούλη του 1974.

   Η µεταπολίτευση που ακολούθησε τον Ιούλιο του 1974 υπήρξε ένας συµβιβασµός ανάµεσα στους ευρωπαίους και αµερικανούς ιµπεριαλιστές. Ο αγώνας για την παγκόσµια ηγεµονία οδηγεί τα βήµατα των αµερικάνων, οι στρατιωτικές επεµβάσεις, οι φασιστικές διχτατορίες  και ο πόλεµος συνεχίζουν να αποτελούν τα µέσα επιβολής όταν η αµερικανικη διπλωµατία αποτυχαίνει.

Ο άδικος πόλεµος και διαμελισμός στη Γιουγκοσλαβία, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν η επίθεση και η κατοχή στο Ιράκ, η υποστήριξη στο πολεμοχαρές Ισραήλ ενάντια στον παλαιστινιακό και τους γείτονες λαούς, τα αποτυχηµένα πραξικόπηµατα (Βενεζουέλα -πετρέλαια) η απειλή επίθεσης στην Β. Κορέα και σήμερα στο Ιράν αναδεικνύουν τις ΗΠΑ το βασικό εχθρό της ανθρωπότητας, και όλων των λαών που παλεύουν για την εθνική τους ανεξαρτησία και την κοινωνική απελευθέρωση.

 Γιάννης Μακρίδης, μέλος της ΚΕ του Μ-Λ ΚΚΕ