του Θάνου Καμήλαλη - thepressproject.gr

Το πρωτογενές πλεόνασμα λιτότητας, που έφτασε στο 4,8%, σχεδόν διπλάσιο των «μεταμνημονιακών στόχων» και αντιμετωπίζεται ως «θετική έκπληξη», έφερε έκτακτες, διθυραμβικές ανακοινώσεις παροχών από τον Πρωθυπουργό και το οικονομικό επιτελείο. «Τα καλύτερα έρχονται» υποστήριξε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κλείνοντας το μήνυμά του, «η Στέγαση είναι δικαίωμα» αναφώνησε ο Κυριάκος Πιερρακακής, Υπουργός Οικονομικών. Δεν πρόκειται απλά για «ψίχουλα», για μια μικρή επιστροφή μέρους της αφαίμαξης της κοινωνίας, όπως έλεγε κάποτε, ως αντιπολίτευση, ο Μητσοτάκης. Πρόκειται για μία μόνιμη πλέον κυβερνητική πρακτική, ένα μοτίβο στο οποίο η κυβέρνηση υποκρίνεται ότι προσπαθεί να δώσει λύσεις σε προβλήματα που η ίδια δημιούργησε, ή διόγκωσε. Προβλήματα που αθροιστικά έχουν συντελέσει σε μια τεράστια αύξηση του κόστους ζωής για την πλειοψηφία των πολιτών. Αυτό το μοτίβο της πονόψυχης κυβέρνησης που ενισχύει την κερδοσκοπία πάνω σε βασικά αγαθά το έχουμε δει στην Υγεία, την Ενέργεια, την Ακρίβεια, τις τραπεζικές χρεώσεις, το βλέπουμε τώρα, σε πλήρη εφαρμογή και στη Στέγαση.

Σε κάθε οικονομικό ζήτημα, που μετατρέπεται σε κάποιου είδους κρίση, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ακολουθεί σταθερά το ίδιο μοτίβο:

1. Υιοθετεί πολιτικές που θα διογκώσουν, ή θα δημιουργήσουν το πρόβλημα.
2. Αφήνει το πεδίο αρρύθμιστο, με την κοινωνία έρμαιο της κερδοσκοπίας.
3. Εμφανίζεται, όταν οι αντιδράσεις μεγαλώσουν υπερβολικά, ως σωτήρας για να περιορίσει, όπως υπόσχεται, το πρόβλημα που η ίδια δημιούργησε.
4. Αυτοθαυμάζεται για τις δήθεν γενναιόδωρες λύσεις της, λέγοντας σε γενικές γραμμές ότι «ξέρουμε ότι η κοινωνία περνάει δύσκολα, δεν πανηγυρίζουμε, αλλά πανηγυρίζουμε».
5. Οι κινήσεις της αυτές είναι πολύ καλά επικοινωνιακά σχεδιασμένες ώστε όντως να μοιάζουν σημαντικές, με μια πρώτη ανάγνωση, ειδικά αν δεν είσαι στην κοινωνική κατηγορία που την αφορά.
6. Προκαλεί στο ακροατήριο της το ερώτημα «ε πόσα να δώσει πια ο Μητσοτάκης;». Παράλληλα, οι εγχώριες αιτίες της εκάστοτε κρίσης παραμένουν απείραχτες και οι κερδοσκόποι διασφαλίζονται. Στόχος επετεύχθη.

Μπορούμε να βρούμε μία εφαρμογή του ίδιου συστήματος σε μια σειρά από θέματα που αφορούν βασικές ανάγκες των πολιτών. Μετά από έξι χρόνια κυβέρνησης Μητσοτάκη, έχουμε παρακολουθήσει αυτό το μοτίβο στην Υγεία, στην Ενέργεια, στην Ακρίβεια, στις τραπεζικές προμήθειες στις συναλλαγές και πλέον και στην Στέγαση.

Στην Υγεία από την αποψίλωση και απαξίωση του ΕΣΥ, που προκάλεσε κλειστές χειρουργικές κλίνες και τεράστιες λίστες αναμονής για μία επέμβαση, περάσαμε στη «θεραπεία» των απογευματινών χειρουργείων, με τιμοκατάλογο για ασθενείς που έχουν πληρώσει ήδη χιλιάδες ευρώ σε εισφορές. Αλλά η κυβέρνηση είχε την επικοινωνιακή λύση και γι αυτό. Ενώ ο Υπουργός Υγείας προχωρούσε σε χειρουργεία – giveaway, ποζάροντας δίπλα σε ασθενή που κατάφερε να κάνει επέμβαση μετά από χρόνια, το μέτρο εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης, με αποτέλεσμα τα πρώτα 34.500 χειρουργεία να είναι δωρεάν για τους ασθενείς. Όταν ολοκληρωθούν όμως αυτά τα κουπόνια χειρουργείου, αυτό που θα μείνει θα είναι ότι για να χειρουργηθείς σε αποδεκτούς χρόνους στο θεωρητικά δημόσιο και πληρωμένου από τους φόρους μας σύστημα Υγείας, θα πρέπει να πληρώσεις ακόμα και 2.000 ευρώ επιπλέον.

Στην Ενέργεια είχαμε ωμή επιδότηση της αισχροκέρδειας των παρόχων. Η ιδιωτικοποίηση του ρεύματος έφερε, όπως αναμενόταν, όπως έχει συμβεί όπου εφαρμόστηκε, σε όλον τον πλανήτη, μεγάλες αυξήσεις στους λογαριασμούς. Όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και προέκυψε μία κατάσταση στην οποία οι πάροχοι χρέωναν όσο ήθελαν, χωρις κανέναν έλεγχο, γιατί απλά «φταίει ο Πούτιν και μόνο ο Πούτιν». Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφάσισε να μην παρέμβει σε κανένα σημείο της αλύσίδας και να αφήσει ανεξέλεγκτη την κερδοσκοπία. Για επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ και κατάργηση Χρηματιστηρίου Ενέργειας ούτε λόγος, εξάλλου μόλις το 2021 το Δημοσίο πρακτικά είχε χαρίσει ακόμα ένα 17% της συμμετοχής του στην εταιρεία. Είναι η εποχή που σταδιακά άρχισαν να κυριαρχουν στην κοινωνία οι λέξεις «ρήτρα αναπροσαρμογής».

Όταν οι λογαριασμοί εκτοξεύτηκαν σε ιλιγγιώδη ποσά, εκατοντάδων ευρώ για τα νοικοκυριά και χιλιάδων για επιχειρήσεις, η κυβέρνηση ξεκίνησε, «ως κοινωνική πολιτική» τις τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων ευρώ στους λογαριασμούς. Επιδοτήσεις που δήθεν αφορούσαν τους καταναλωτές, αλλά στην πράξη διασφάλιζαν τις κερδοσκοπικές πρακτικές των παρόχων. Κάποια στιγμή μάλιστα ο Μητσοτάκης με διάγγελμα ανακοίνωσε ότι επιστρέφεται, αναδρομικά, στους πολίτες «το 60% των πρόσθετων επιβαρύνσεων» για το διάστημα Δεκεμβρίου 2021 – Μαϊου 2022. Ήταν μια περίοδος που και πάλι, η κυβέρνηση αποθέωνε τον εαυτό της για την κοινωνική της πολιτική, καμαρώνοντας για τις «μεγαλύτερες επιδοτήσεις στην Ε.Ε.».

Στην πράξη, αυτά τα δισεκατομμύρια που δήθεν κατευθύνονταν στους καταναλωτές, κατέληγαν στους ασύδοτους παρόχους. Eπικοινωνιακά όμως οι πολίτες είδαν για ένα διάστημα εκατοντάδες ευρώ μαζεμένα σε μία πληρωμή από το κράτος. Άνοιγαν τον λογαριασμό και δίπλα στις εξωφρενικές χρεώσεις, έβλεπαν τα εκατοντάδες ευρώ της κρατικής επιδότησης. Διαχρονικά πλέον, αυτές οι επιδοτήσεις των λογαριασμών παρουσιάζονται από τα φιλοκυβερνητικά φερέφωνα σαν να μην είναι δημόσιο χρήμα, σαν να τα βάζει ο Μητσοτάκης από την τσέπη του.

Στην Ακρίβεια, ήρθαν τα κουπόνια Μητσοτάκη, την ώρα που οι οριζόντιο φόροι, οι κατεξοχήν άδικοι φόροι όπως ο ΦΠΑ και ο ΕΦΚ δεν μειώθηκαν ποτέ, ακόμα και σε βασικά αγαθά, με διάφορες αστείες δικαιολογίες από την κυβέρνηση, που κατά τα λοιπά πανηγυρίζει για το πόσο μείωσε τη φορολογία. Επομένως στην πράξη τα κρατικά έσοδα από τον πληθωρισμό αυξάνονταν λόγω των ανατιμήσεων των προϊόντων. Η Ελλάδα, λόγω της οικονομικής καταστροφής των μνημονίων, έφτασε προτελευταία σε αγοραστική δύναμη στην Ε.Ε., σύμφωνα με τη Eurostat, ενώ η έρευνα του ΚΕΠΕ που έλαβε υπόψιν της και το ωρομίσθιο τοποθέτησε τη χώρα στην τελευταία θέση. Σύμφωνα με την τελευταία Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ μάλιστα, λόγω της ακρίβειας τα νοικοκυριά ξοδεύουν περισσότερα για να αγοράσουν λιγότερα βασικά αγαθά. Παράλληλα, η ακρίβεια στα βασικά αγαθά επηρεάζει περισσότερο τα φτωχότερα νοικοκυριά, που ξοδεύουν συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους για αυτά.

Τώρα η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα μόνιμο επίδομα 250 ευρώ, που θα δίνεται τον Νοέμβριο σε χαμηλοσυνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες και ανάπηρα άτομα. Αυτές οι κατηγορίες θα συνεχίσουν να βλέπουν το κόστος ζωής τους να αυξάνεται με μεγάλη ταχύτητα, με την κερδοσκοπία ανέγγιχτη, την ώρα που η κυβέρνηση θα δηλώνει πόσο τους στηρίζει. Στο παρελθόν, επίσης, η κυβέρνηση είχε δώσει κάποια έκτακτα επιδόματα, όπως την «επιταγή ακρίβειας» 150 ευρώ τα Χριστούγεννα του 2024. Δηλαδή, αν απλά έχουμε μια μονιμοποίηση αυτών των διάφορων επιδομάτων έκτακτης βοήθειας, το αποτύπωμα στην τσέπη αυτών των πολιτών θα είναι μηδενικό.

Στις τραπεζικές χρεώσεις, η κυβέρνηση άφησε για χρόνια τις τράπεζες να κάνουν πάρτι με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και να επιβάλλουν καταχρηστικές προμήθειες. Τον Δεκέμβριο του 2024, η κυβέρνηση ανακοίνωσε 10 μέτρα για τις τραπεζικές χρεώσεις. Κατάφερε να χωρέσει 10 μέτρα σε ένα πακέτο που «επιβάρυνε» τις τράπεζες με 150 εκατ. ευρώ λιγότερα έσοδα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, την ώρα που τα συνολικά τους κέρδη από προμήθειες ξεπερνούν τα 2 δισ. το 2024, σημειώνοντας τεράστια αύξηση σε σχέση με το 2023.

Αλλά επικοινωνιακά, αυτό που είχε σημασία για την κυβέρνηση είχε ο τίτλος «μηδενίζονται οι προμήθειες» που κυριάρχησε τότε, μαζί με το ότι ήταν τα μέτρα ήταν αριθμητικά πολλά, επομένως έμοιαζαν και σημαντικά. Στην πράξη, όπως είχε σχολιάσει η ΕΚΠΟΙΖΩ, είναι ανεπαρκή, ασθενικά και εν τέλει σχεδόν ανέξοδα για τις ελληνικές τράπεζες. Οι κυβερνητικές ανακοινώσεις όμως, έληξαν και τη συζήτηση για τις ληστρικές τραπεζικές πρακτικές (π.χ. επιτόκια, πρόσθετες επιβαρύνσης κ.α).

Τώρα, στο επίκεντρο των «παροχών» έρχεται η Στέγαση. Τα τελευταία χρόνια, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό «επενδύσεων» στη χώρα, το μεγαλύτερο ποσοστό των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, είναι σε ακίνητα. με ρυθμίσεις τύπου Golden Visa να διογκώνουν το πρόβλημα. Μέχρι και ο Κώστας Σημίτης, από τους πρωτεργάτες της επέλασης του νεοφιλελευθερισμού, είχε αναφέρει το 2023 πως «στις περισσότερες περιπτώσεις κυριαρχούν οι επενδύσεις στο real estate και τα deals κερδοσκοπικών funds, τα οποία μάλιστα συχνά χρηματοδοτούνται με δάνεια από τις ελληνικές τράπεζες! Δηλαδή, με τα εθνικά μας κεφάλαια οι ξένοι αποκτούν τον έλεγχο της οικονομίας μας. Αυτό δεν λέγεται ξένη επένδυση, αλλά κερδοσκοπικός οπορτουνισμός». Ένα πεδίο εντελώς αρρύθμιστο, τεράστια ζήτηση, μειωμένη προσφορά. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η ετήσια αύξηση στα ενοίκια τον Μάρτιο του 2025, σε σχέση με τον Μάρτιο του προηγούμενου έτους έφτασε το 10,4%.

Σε σχέση με το 2019, τα ενοίκια έχουν σχεδόν διπλασιαστεί, με την Ελλάδα να είναι σταθερά πλέον πρώτη σε δαπάνες στέγασης στην Ε.Ε. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2024, το ποσοστό του κόστους στέγασης στην Ελλάδα επί του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος ανέρχεται στο 35,2%, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι στο 19,7%.

Σε μια προσπάθεια να αμβλύνει τη δυσαρέσκεια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την Τρίτη την επιστροφή ενός ενοικίου κάθε χρόνο. Επικοινωνιακά, το μέτρο είναι εξαιρετικό. Άνθρωποι που με το ζόρι βγάζουν οικονομικά τον μήνα και κάνουν δύο δουλειές, ξαφνικά θα δουν μια πληρωμή εκατοντάδων ευρώ από το κράτος. «Αυτό το ενοίκιο, στο κερνάω εγώ» θέλει να τους πει η κυβέρνηση, η ίδια κυβέρνηση που δημιούργησε τη στεγαστική κρίση. Αδυνατώ επίσης να σκεφτώ ένα σενάριο, στο οποίο αυτό το επίδομα ενοικιαστών δεν θα καταλήξει να είναι επίδομα ιδιοκτητών και δεν θα οδηγήσει σε νέες αυξήσεις, με το επιχείρημα «αφού 11 νοίκια θα δίνεις εσύ».

Όπως σχολίασε η Ένωση Ενοικιαστών/τριών Θεσσαλονίκης:

«Είναι κοροϊδία να παρουσιάζεται η επιστροφή ενός ενοικίου ως “στεγαστικό επίδομα” υπέρ των ενοικιαστ(ρι)ών, αφού σε μια αρρύθμιστη και ασύδοτη αγορά το μέτρο επιδοτεί και πάλι τους… επιτήδειους. Μετά την είσπραξη του ποσού τον Νοέμβριο, θα δούμε τον Δεκέμβριο κιόλας (ή και ακόμη νωρίτερα) μεγάλη αύξηση στις τιμές των ενοικίων, αφού οι εκμισθωτές, η μειοψηφία του πληθυσμού που επωφελείται από τη στεγαστική κρίση, θα σπεύσουν να… αυτορρυθμίσουν την αγορά για να πάρουν πάλι τη μερίδα του λέοντος, όπως συνέβη πρόσφατα, στην περίπτωση της αγοράς ακινήτων, με την έναρξη του προγράμματος “Σπίτι Μου 2”».

Στην περίπτωση των προγραμμάτων «Σπίτι μου», που διαφημίστηκαν ξανά και ξανά από την κυβέρνηση, το  έχει καταλήξει να αυξάνει τις τιμές των ακινήτων. Αυτή η συνέπεια ήταν ξεκάθαρη από την αρχή, αφού η κυβέρνηση αύξησε τεχνητά τη ζήτηση, χωρίς να υπάρχει αύξηση της προσφοράς. Την ίδια στιγμή που άλλες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης για την ανέγερση κοινωνικών κατοικιών, η κυβέρνηση Μητσοτάκη τα δίνει στις Τράπεζες, μέσω επιδοτούμενων στεγαστικών δανείων. Αυτό επίσης σημαίνει ότι αποκλείονται τα κοινωνικά στρώματα που ήταν ήδη αποκλεισμένα από τον τραπεζικό δανεισμό. Ήταν όμως πολύ ωραία επικοινωνιακά η συνάντηση του Πρωθυπουργού με ένα ζευγάρι που βρήκε σπίτι μέσω του προγράμματος.

Όπως όλες οι προηγούμενες «παροχές» δεν έλυσαν κανένα πρόβλημα, έτσι και αυτές και οι επόμενες δεν πρόκειται να ανακουφίσουν μία κοινωνία, της οποίας ένα ποσοστό 60-70% με δυσκολία επιβιώνει οικονομικά, σύμφωνα με κάθε διαθέσιμη στατιστική. Είτε μιλάμε για τον μισθό που τελειώνει λίγο μετά τα μέσα του μήνα, είτε μιλάμε για τις ανύπαρκτες καταθέσεις της πλειοψηφίας των πολιτών, είτε μιλάμε για τις περικοπές βασικών αγαθών, έχουμε σωρεία μετρήσεων που δείχνουν την ίδια εικόνα.

Αυτή η δυστοπική εικόνα όμως αφορά τη μεγάλη πλειοψηφία, αλλά όχι το σύνολο της κοινωνίας. Η κυβέρνηση απευθύνεται στους υπόλοιπους, προσπαθώντας να μειώσει τις αντιδράσεις όσων υποφέρουν, ζώντας μέσα στην ανασφάλεια, την ίδια στιγμή που τα φερέφωνα τους τους υβρίζουν ως «μίζερους», «γκρινιάρηδες» και «υποστηρικτές λεφτόδεντρων».

Σημασία στο τέλος δυστυχώς, θα έχει για αρκετούς απλά το ότι «έκανε έκτακτο διάγγελμα για να μοιράσει λεφτά», ότι «η κυβέρνηση προσπαθεί», ότι «κάτι είναι κι αυτό». Το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι ότι πρόκειται απλά για «ψίχουλα» από το υπερπλεόνασμα, αν και η κυβέρνηση μοιράζει όντως ένα πολύ μικρό μέρος ακόμα και της υπεραπόδοσης των εσόδων. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πως οι κοινωνικά εγκληματικές πολιτικές Μητσοτάκη, που διόγκωσαν, ή και δημιούργησαν αυτήν την κατάσταση, παραμένουν θωρακισμένες και ανέγγιχτες. Ο Μητσοτάκης έκλεισε το μήνυμά του λέγοντας ότι «τα καλύτερα έρχονται». Δεν εννοούσε εμάς.