Κόλαφος από το ΣτΕ στις αναγνωρίσεις πτυχίων
Αννα Ανδριτσάκη - εφσυν
Αντισυνταγματικό έκρινε το Γ΄ Τμήμα το ισχύον πλαίσιο ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων σπουδών της αλλοδαπής, διαπιστώνοντας την ταυτόχρονη απαξίωση του ΔΟΑΤΑΠ, και παρέπεμψε στην Ολομέλεια. ● Η πολυδιαφημισμένη εκπαιδευτική (αντι)μεταρρύθμιση που έφερε ο διαβόητος νόμος Κεραμέως αποδεικνύεται «φιάσκο» για ακόμα μια φορά.
Aλλο ένα πλήγμα για την (αντι)μεταρρύθμιση που επέβαλε η κυβέρνηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τον νόμο Κεραμέως (4957/2022). Αυτή τη φορά, μάλιστα, έχει την υπογραφή του ΣτΕ το οποίο έκρινε αντισυνταγματικό -και με ρυθμίσεις που παραβιάζουν συγκεκριμένα το άρθρο 16- το ισχύον πλαίσιο ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων σπουδών της αλλοδαπής, παραπέμποντας ταυτοχρόνως το θέμα στην Ολομέλεια.
Αμφισβητώντας όλες τις αλλαγές που έγιναν στις διαδικασίες αναγνώρισης των τίτλων, το ΣτΕ, ουσιαστικά, περιγράφει τον αρμόδιο φορέα, ΔΟΑΤΑΠ, ως ένα απαξιωμένο επιστημονικά όργανο το οποίο με τυπικές γραφειοκρατικές διαδικασίες παρέχει εξπρές, σωρηδόν και κυρίως ανέλεγκτες αναγνωρίσεις.
Οι διατάξεις δε του νόμου επιβάλλουν στα ελληνικά ΑΕΙ να δεχτούν... άπειρο αριθμό εισακτέων που θα διασφαλίζουν το δικαίωμα της εξέτασης ως αντισταθμιστικό μέτρο για την αναγνώριση. Καταστρατηγείται το άρθρο 16, το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων και, φυσικά, το επιστημονικό κύρος του ΔΟΑΤΑΠ που κάποτε αποτελούσε το θεμελιώδες στοιχείο ύπαρξης και λειτουργίας του οργανισμού.
Οι στρεβλώσεις
Σύμφωνα με το Γ’ Τμήμα του ΣτΕ, «οι διατάξεις του ν. 4957/2022 με τις οποίες θεσπίζεται διαδικασία ακαδημαϊκής αναγνώρισης αλλοδαπών τίτλων σπουδών και ορίζονται τα αρμόδια για τη διενέργεια των σχετικών κρίσεων όργανα δεν συνιστούν ρυθμίσεις πρόσφορες για την επίτευξη του επιδιωκομένου από τον νομοθέτη σκοπού που συνίσταται στην ανεύρεση της εγγενούς αξίας των τίτλων αυτών και την ουσιαστική σύγκρισή τους με τους αντίστοιχους τίτλους σπουδών που απονέμονται από τα ελληνικά ΑΕΙ».
Καθόλου καλό αυτό για τα μεγάλα σχέδια που, από τότε, το 2022, άρχισε να κάνει, συνολικά για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, η κυβέρνηση με υπουργό Παιδείας τη Νίκη Κεραμέως. Οταν κατατέθηκε το τεράστιο σε όγκο νομοθέτημα για τα ΑΕΙ (345 άρθρα, 400 σελίδες) ο πρωθυπουργός μιλούσε για το «πιο τολμηρό μεταρρυθμιστικό έργο» για την τριτοβάθμια. Πολύ γρήγορα, όμως, η τολμηρή μεταρρύθμιση οδήγησε σε μεγάλο φιάσκο.
Ηταν αμέτρητα τα προβλήματα στη λειτουργία των Πανεπιστημίων. Εχει μείνει στην ιστορία το άλυτο σύστημα ανάδειξης των οργάνων διοίκησης στα ΑΕΙ (τα περισσότερα έμειναν ακέφαλα επί μήνες και μήνες), το οποίο αναγκάστηκε να διορθώσει ο διάδοχος Πιερρακάκης. Συνεχίζονται, ωστόσο, οι στρεβλώσεις, η αδιαφάνεια στη λειτουργία των πανεπιστημιακών αρχών και η υποβάθμιση των συλλογικών οργάνων των Ιδρυμάτων.
Γι’ αυτό και όλη η πανεπιστημιακή κοινότητα δεν σταματά να καταγγέλλει το «αντιδημοκρατικό σύστημα ανάδειξης αρχών και υπερσυγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης» που δυόμισι χρόνια μετά την ψήφισή του συνεχίζει να ταλαιπωρεί τα ΑΕΙ. Στο ίδιο νομοθέτημα θυμίζουμε ότι καταργήθηκαν και οι φοιτητικές παρατάξεις! Εκτός, λοιπόν, από την απορρύθμιση των Πανεπιστημίων, το περιβόητο νομοθέτημα περιλάμβανε και άλλες οραματικές αλλαγές.
Τα κολέγια
Μία εξ αυτών αφορούσε την ακαδημαϊκή αναγνώριση των ξένων τίτλων σπουδών. Πολλά τα κολέγια που διαμαρτύρονταν, δύσκολο το εγχείρημα για την ίδρυση των ξένων ιδιωτικών πανεπιστημίων που ακολούθησε (και παραμένει δύσκολο). Επρεπε να γίνει μια προετοιμασία. Η κ. Κεραμέως τότε μιλούσε για εκσυγχρονισμό του ΔΟΑΤΑΠ και απλοποίηση των διαδικασιών αναγνώρισης. Εν τέλει, αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για εξαφάνιση του ΔΟΑΤΑΠ διά της απαξίωσής του.
Το Δικαστήριο εξηγεί με ακρίβεια: «Τα όργανα του ΔΟΑΤΑΠ στα οποία ανατίθεται η αρμοδιότητα αυτή δεν έχουν, προδήλως, το απαιτούμενο για κάθε υποβαλλόμενο τίτλο σπουδών επιστημονικό υπόβαθρο προκειμένου να εκφέρουν τις αναγκαίες για την αναγνώριση αυτή επιστημονικές και τεχνικές κρίσεις· να αποφανθούν, δηλαδή, σχετικά α) με τις ουσιαστικές διαφορές που προκύπτουν μεταξύ των αλλοδαπών τίτλων σπουδών με τους αντίστοιχους (“συγκρίσιμους” προς αυτούς) ημεδαπούς τίτλους, β) με τους λόγους για τους οποίους οι εν λόγω διαφορές δεν μπορούν να αντισταθμιστούν από γνώσεις και δεξιότητες που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο των αλλοδαπών προγραμμάτων σπουδών, γ) με το αν είναι δυνατή η κάλυψη των διαφορών αυτών από την επιβολή αντισταθμιστικών μέτρων και δ) με την επιλογή των κατάλληλων αντισταθμιστικών μέτρων (γραπτή εξέταση μαθημάτων, διπλωματική εργασία, πρακτική εξάσκηση ή συνδυασμός αυτών).
Σ’ αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε ότι η κ. Κεραμέως, μεταξύ άλλων:
- Κατάργησε την ατομική αίτηση αναγνώρισης πτυχίου
- Ιδρυσε το «Εθνικό Μητρώο Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής» και το «Εθνικό Μητρώο Τύπων Τίτλων Σπουδών Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής» (;)
- Κατάργησε τις «γραφειοκρατικές» διαδικασίες της «ισοτιμίας» και της «ισοτιμίας με αντιστοιχία»
- Κατάργησε τον θεσμό του ειδικού εισηγητή και της εκτελεστικής επιτροπής και αντ’ αυτών δημιούργησε το Εθνικό Μητρώο Αξιολογητών. Πλέον, διοικητικοί υπάλληλοι κάνουν τον «προέλεγχο» του φακέλου και αν είναι πλήρης τον παραπέμπουν στον πρόεδρο.
Το ΣτΕ, ωστόσο, έκρινε ότι τα προβλεπόμενα δεν ανταποκρίνονται στα απαιτούμενα. Συγκεκριμένα: α) Ο πρόεδρος, λόγω της δυνατότητάς του να αποφαίνεται μόνος επί παντός τίτλου πρώτου κύκλου σπουδών που υποβάλλεται προς αναγνώριση, ενώ ο ίδιος έχει εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στα γνωστικά αντικείμενα του δικού του μόνον επιστημονικού κλάδου, β) οι αξιολογητές, λόγω των μειωμένων προσόντων, γ) το «Δ.Σ. ενόψει της σύνθεσής του». Ως εκ τούτου, οι ανωτέρω ρυθμίσεις έρχονται σε αντίθεση προς τα άρθρα 4 παρ. 1, 5 παρ. 1 και 16 του Συντάγματος που κατοχυρώνει την αρχή της πλήρους αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ.
Οι κυρώσεις
Υπάρχει και δεύτερος λόγος: Οι παράγραφοι 3 και 8 του άρθρου 311 παραβιάζουν το άρθρο 16 του Συντάγματος·
- Η πρώτη, κατά το μέρος που παρέχει το δικαίωμα στους παραπεμπόμενους προς εξέταση από τον ΔΟΑΤΑΠ να επιλέγουν ελευθέρως το Τμήμα ΑΕΙ της ημεδαπής στο οποίο επιθυμούν να εξεταστούν
- Η δεύτερη, κατά το μέρος που επιβάλλει στα ΑΕΙ η εν λόγω εξέταση να γίνεται «σε αριθμό τουλάχιστον ίσο με το δέκα τοις εκατό (10%) των εισακτέων στα αντίστοιχα Τμήματα κατά το συγκεκριμένο ακαδημαϊκό έτος» και, μάλιστα, «σε περίπτωση παράλειψης της υποχρεώσεώς τους αυτής, με την απειλή επιβολής σε βάρος των αρμοδίων οργάνων ποινικής και πειθαρχικής κύρωσης λόγω παράβασης καθήκοντος».
Εν κατακλείδι, τα προβλεπόμενα «οδηγούν ουσιαστικώς σε υποχρέωση εξέτασης απεριόριστου δυνητικά αριθμού παραπεμπομένων προς εξέταση σε συγκεκριμένο ΑΕΙ, χωρίς να επιτρέπεται στα όργανα αυτού να εκτιμήσουν αν και σε ποιο βαθμό επιτρέπουν οι λειτουργικές δυνατότητες του ΑΕΙ τη διενέργεια εξετάσεων εντός συγκεκριμένου ορίου, απειλούμενα, άλλως, με επιβολή πειθαρχικών και ποινικών κυρώσεων για διάπραξη του αδικήματος της παράβασης καθήκοντος».
